Marvel
Het begin van Marvel gaat terug tot 1939, maar de doorbraak kwam in de jaren '60 toen Stan Lee en co. de Fantastic Four creëerden. En Spider-Man, Wolverine, Thor en al hun namen. Vandaag veroorzaakt Marvel een sensatie met de MCU!
De beste post-credits scène ooit?
In de post-credits scene van The Avengers dineren de zegevierende helden rondom Iron Man in een shoarma-snackbar. De schijnbaar eenvoudige scène was echter een uitdaging van Thanos-proporties! Hij kwam namelijk pas tot stand na het eigenlijke filmen. En omdat de acteurs zich overal in de hele wereld bevonden, was er maar één mogelijkheid om de scène op te nemen: de dag van de wereldpremière! Fun fact: Captain America-acteur Chris Evans kon niet bij het diner zijn omdat hij een baard had laten groeien voor de film Snowpiercer. Daarom draagt hij in de scène een prothese en bedekt hij een groot deel van zijn gezicht met zijn hand.
Marvel en het verwarrende licentie-multiversum
Kun je je het Marvel Cinematic Universe voorstellen zonder Iron Man? Zonder Thor, Black Widow, Hulk of Doctor Strange? Wij ook niet! Maar het was niet helemaal onmogelijk geweest. Lange tijd waren de filmrechten van deze personages niet in het bezit van Marvel. Ze hebben dan wel de personages gecreëerd, maar dat betekent nog lang niet dat ze zomaar een Avengers-film kunnen maken. Want in onze wereld bestaan, net als in comic-universums, raadselachtige fenomenen die moeilijk te verklaren zijn. Bijvoorbeeld het licentierecht. Wat er tot op de dag van vandaag voor zorgt dat er geen X-Men in het MCU te zien zijn. Althans niet echt. Je ziet al dat het ingewikkeld wordt. Laten we het opsplitsen.
Langzame opkomst, snelle ondergang
De geschiedenis van Marvel is vrij uitgebreid en turbulent, dus zijn we zo brutaal om het voor onze doeleinden in te korten: met grandioze successen als de Fantastic Four en The Amazing Spider-Man kent het bedrijf sinds de jaren zestig alleen de weg omhoog. Deze weg was zeer succesvol tot het begin van de jaren negentig, voordat het succes (en dat van andere uitgevers) hen naar het hoofd steeg. Tot 1993 werden steeds meer comics in steeds meer versies voor steeds meer geld op de markt gegooid, vooral om aan verzamelaars te appelleren. Zo werd geleidelijk een enorme zeepbel opgeblazen, die halverwege de jaren negentig uiteenspatte. En ineens stond Marvel op de rand van het faillissement!
Om te overleven moest Marvel vooral twee dingen doen: Opgeven van filmrechten die ze onder eerdere deals eigenlijk teruggekregen hadden, en dat betreft vooral X-Men en Fantastic Four. Maar ook andere rechten verkopen die ze nog bezaten. Vervolgens werd ook Marvel Entertainment uit de grond gestampt, waar films werden bedacht en aan andere studio's verkocht, die ze vervolgens produceerden en uitbrachten in de bioscopen. Zo werd bijvoorbeeld Wesley Snipes Blade voor New Line Cinema.
Wie hoort bij wie? Het is ingewikkeld In 1993 heeft
20th Century Fox de rechten voor X-Men overgenomen. En bijna volledig! Want de rechten omvatten niet alleen personages als Wolverine, maar ook het woord "mutant". Wat leidde tot de volgende verwarrende situaties: Marvel mag Professor X en dergelijke niet gebruiken voor het MCU, maar wel personages als Scarlet Witch en Quicksilver, omdat beide bedrijven de rechten delen. Hierdoor kon Joss Whedon de twee gebruiken voor Avengers: Age of Ultron, zolang hij ze maar geen mutanten noemde.
Er zijn veel personages ondergebracht bij verschillende studio's, behalve Marvel en Fox speelt ook Constantin Film een kleine rol. Vaak is er echter sprake van de zojuist beschreven gedeelde rechten. Daarom vecht Kang the Conqueror tegen zowel de X-Men als de Avengers. Individuele karakters lenen zich ook fantastisch voor een klassieke ruilhandel. De rechten voor bijvoorbeeld Ego the Living Planet waren geheel in handen van Fox. Het bedrijf gaf die echter terug aan Marvel, die Ego voor Guardians of the Galaxy Vol. 2 nodig hadden en in ruil daarvoor mochten ze de krachten van Negasonic Teenage Warhead Deadpool aanpassen. Maar dat is allemaal kinderspel vergeleken met Spider-Man en Sony.
De Spider-Man deal
Het gevecht om de filmrechten van Spider-Man duurde tien jaar. Onder andere James Cameron werkte aan een Spidey-film waarin Dokter Otto Octavius ook zou verschijnen, gespeeld door - en nu geen vies gezicht trekken - Arnold Schwarzenegger. Dit gebeurde gelukkig niet, maar in 1999 Sony kocht de rechten op Peter Parker en 900 andere personages, waaronder Venom, Green Goblin, J. Jonah Jamison en Mary Jane Watson. Net als bij de andere deals is ook een deadline ingebouwd: als Sony niet binnen vijf jaar en negen maanden met de productie van een nieuwe film begint, kruipt Spider-Man automatisch terug naar Marvel.
De zeer succesvolle Spider-Man trilogie van Sam Raimi met Tobey Maguire in de hoofdrol werd gevolgd door The Amazing Spider-Man met Andrew Garfield, wiens tweede avontuur in zijn geheel teleurstelde. Klinkt stom, maar Marvel-fans vonden het super! Want zo kwamen Marvel en Sony aan de onderhandelingstafel om Peter Parker in het MCU onder te brengen. De oorspronkelijke overeenkomst had betrekking op vijf films: Captain America: Civil War, Spider-Man: Homecoming, Avengers: Infinity War, Avengers: Endgame en Spider-Man: Far From Home. Met de solo-avonturen produceerde Marvel de films voor Sony, die alle winst mocht opstrijken, en op zijn beurt mocht Marvel het personage gebruiken voor zijn ensemblefilms.
In 2019 kwam het bijna tot een breuk. En natuurlijk ging het allemaal om geld. Disney wilde een fifty-fifty-deal wat betreft kosten en opbrengsten voor toekomstige films, wat Sony weigerde. Gelukkig troffen de studio's een schikking waardoor Disney minstens 25 procent van de winst kreeg. De deal was aanvankelijk slechts voor nog twee films, maar hoe het na Spider-Man: No Way Home inhoudelijk verdergaat is nog niet helemaal duidelijk. We willen het einde van No Way Home hier niet verklappen, maar de twee studio's kunnen nog alle kanten op. Tegelijker heeft Kevin Feige van Marvel al onthuld dat ze met Sony over een vierde Spider-Man film in gesprek zijn.
De toekomst
Wat Spider-Man betreft blijft het licentie-multiversum onoverzichtelijk. Sony blijft met Venom en Morbius werken aan zijn eigen superheld, of beter gezegd: superschurkenwereld, plus de Into the Spider-Verse-animatiefilms. Wat de andere grote merken betreft, voorop Blade, X-Men en Fantastic Four, staat Marvel er beter voor. Hoewel de rechten in handen zijn van 20th Century Fox, werden ze in 2019 gekocht door Disney. En zo zijn de belangrijke merken eindelijk weer onder één dak. De officiële aankondiging van de Fantastic Four en Blade films door Marvel was dus niet heel verrassend. En ook bij de X-Men is een MCU-optreden waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd. En dankzij het multiversum, zoals we inmiddels weten, is bijna alles mogelijk. Misschien wordt met Doctor Strange in het Multiversum of Madness wel het een en ander duidelijk over de toekomst van de X-Men.