Hoe Robert Downey Jr. Iron Man werd
Weinig acteurs worden zo geassocieerd met een specifieke rol als Robert Downey Jr. met Iron Man. Ook zonder de rol van de "grote man in het harnas" die hij elf jaar lang speelde, zou hij een "genie, miljardair, playboy, filantroop" geweest zijn. En hij werd binnen zeer korte tijd het gezicht van het Marvel Cinematic Universe. Want laten we eerlijk zijn: we kunnen ons, om een term uit het multiversum te gebruiken, geen alternatieve werkelijkheid voorstellen waarin het MCU zonder Robert Downey Jr. zo op zijn kop was gezet. Net zoals we ons geen andere acteur in die rol kunnen voorstellen. Maar het had niet veel gescheeld of het was heel anders gelopen...
Het grootste risico van het MCU
Voor zijn vertolking van Tony Stark werd Downey Jr. de hemel in geprezen, genomineerd voor verschillende awards en werd, bijna terloops, de best betaalde acteur in Hollywood. Meerdere jaren op rij! Vanuit huidig perspectief moet je echt heel veel moeite doen om je het beeld van dit icoon van VÓÓR Iron Man voor de geest te halen. Lange tijd was de acteur vooral één ding: een verschrikkelijk probleemgeval.
Dat Downey Jr. gigantisch getalenteerd was, bleek al vrij vroeg. Hij maakte zijn acteerdebuut toen hij nog maar vijf jaar oud was in de film Pound van zijn vader. Zijn doorbraak volgde in 1992, toen hij genomineerd werd voor een Oscar voor zijn vertolking van onder andere Charlie Chaplin. De roem die ermee gepaard ging steeg de jongen echter al snel naar het hoofd; jarenlang worstelde Robert Downey Jr. met drugsproblemen. Hij bracht veel tijd door in verslavingscentra, belandde in de gevangenis en werd zelfs uit de hitserie Ally McBeal gegooid, waarvoor hij kort daarvoor een Golden Globe had gekregen. Het kwam zelfs zover dat bedrijven de acteur niet meer wilden verzekeren!
Geen wonder dus dat Marvel's mastermind Kevin Feige het aantrekken van Robert Downey Jr. als Iron Man als "het grootste risico" van het MCU heeft omschreven. Hoe heeft het dit probleemgeval het in godsnaam voor elkaar gekregen om tegen alle verwachtingen in de rol van zijn leven te bemachtigen?
De casting
Toen Marvel op zoek was naar zijn Iron Man, had Robert Downey Jr. zijn handen vol om zijn carrière ook maar enigszins weer op de rails te krijgen. En dat was nooit gelukt zonder de hulp van Jon Favreau, de regisseur van Iron Man 1 en Iron Man 2, die ook nog even de rol van Happy Hogan speelt. Favreau zelf benadrukte meerdere malen in interviews hoeveel tegenwerking hij Marvel had gehad voor zijn voorstel.
Maar wacht even: we moeten er nog wel even bij zeggen dat Favreau zelf oorspronkelijk ook andere plannen had. Nog in 2006 vertelde hij MTV News: "Het mooie is dat [een film als Iron Man] geen bekende namen nodig heeft. Iron Man is de ster." Wat ook wel klopt, want niemand kende bijvoorbeeld Christopher Reeve, voordat hij Superman werd. Favreau's favoriet was toen echter een andere acteur, namelijk Sam Rockwell. Hij verscheen iets ook later in het MCU, zij het in de minder vleiende rol van Justin Hammer.
Maar toen de regisseur eenmaal Robert Downey Jr. in zijn hoofd had, er was geen weg meer terug voor hem. De vele overeenkomsten tussen het fictieve personage van Tony Stark en de echte Downey Jr. waren geen obstakel voor Favreau, maar een concreet voordeel! Wie anders zou de enthousiaste overmoed en botte arrogantie van een Tony Stark en zijn niet minder belangrijke eigenschappen als onzekerheid en innerlijke conflicten geloofwaardig kunnen overbrengen? Je zou ook kunnen zeggen: de twee maakten van de nood een deugd. En ze werden er ook nog voor beloond!
Het gezicht van het MCU - ook bij Elbenwald
De rest is, zoals ze zeggen, geschiedenis. Iron Man werd een enorm succes, het MCU de grootste franchise in de filmgeschiedenis met Robert Downey Jr. als boegbeeld. Dit geldt vandaag nog net zo als toen, jaren na zijn laatste optreden in Avengers: Endgame. Naar alle waarschijnlijkheid zal geen enkele acteur ooit nog zo nadrukkelijk aanwezig zijn in Marvel's enorme filmuniversum.
Overigens geldt dit niet alleen voor de vele films, maar ook in ons vak: merchandise. Zeker is dat Avengers, Captain America, Thor, Doctor Strange, Black Widow, Loki en hoe ze allemaal heten, veel verschillende aspecten hebben. Maar bovenaan staan de Iron Man-fanartikelen. Of het nu Iron Man T-shirts, Iron Man-mokken, verzamelfiguren of zelfs replica's zoals de Iron Man Gauntlet zijn, wat Marvel betreft, kan niets en niemand op tegen Iron Man. En we slaan maar al te graag Iron Man-merchandice in. Misschien vandaag nog wel meer dan voor zijn laatste showdown met Thanos. Juist omdat hij zo bijzonder en representatief is voor de hele franchise. Tony? We houden van je maal 3.000.
